Khi lặn dưới nước, người ta nghe tiếng chúng kêu éc éc và khi bị bắt lên bờ chúng giãy giụa cũng phát ra âm thanh giống tiếng heo kêu nên ngư dân lưu vực sông Hậu đặt tên chúng là cá heo.

Từ vùng hạ lưu sông Hậu ngược lên đầu nguồn, cá heo loại này to hơn một chút, lớn từ hai đến ba ngón tay. Vùng đầu nguồn, cá thường xuất hiện vào mùa nước nổi, khoảng từ tháng 7 đến tháng 10 âm lịch. Cá thích sống ở vùng nước chảy mạnh, nhất là ở các trụ cầu của dòng sông lớn. Để bắt cá, người ta thường dùng ống tre dài chừng ba tấc có đục nhiều lỗ cắm xuống mặt bùn bờ sông, chừng tàn điếu thuốc thì họ đi rút những ống tre ấy lên là có cá bên trong. Có người bắt bằng cách đặt lọp, dớn, hoặc giăng lưới…

Cá heo sông Hậu là món ngon của vùng thượng nguồn, chỉ nướng thôi cũng đủ ngon. Cá nướng chấm vào chén cơm mẻ giằm ớt xanh, ăn kèm với rau thơm, xà lách, dưa leo, khóm, chuối chát… Thịt cá béo ngọt điểm xuyết vị cay của ớt, cầu kỳ hơn một chút thì làm món cá heo kho thố. Vị cay của tiêu bột, vị ngọt của thịt cá, vị béo của mỡ heo, vị mặn ngọt của muối nước mắm đường hoà nhau trở thành bản hoà tấu hương vị tuyệt vời. Lẩu cơm mẻ cá heo cũng là món vừa để ăn cơm vừa để lai rai khi có bạn bè. Món này ăn kèm với loại “rau sạch” địa phương trong mùa nước nổi là bông điên điển tươi mới thật là ăn ý. Vị cá ngọt, vị giòn nhẩn của bông điên điển hoà trong vị chua của cơm mẻ, tạo nên bữa ăn thú vị. Nhưng bông điển điển bóp nhẹ với giấm lại hợp món cá heo kho lạt với me non đầu mùa hơn.

Phương Kiều, SGTT